یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های دانشجویان برای ورود به دانشگاه‌ها کسب مهارت لازم و سپس اشتغال در مراکز متناسب با رشته تحصیلی خود است. در حال حاضر فارغ التحصیلان زیادی در اطراف خود داریم که با داشتن تحصیلات دانشگاهی به کار مشغول هستند اما در مقابل افرادی نیز وجود دارند که با داشتن مدرک دانشگاهی معتبر موفق به اشتغال نشده‌اند. مهارت نداشتن فارغ التحصیلان یکی از دلایل عدم اشتغال آنان است. بسیاری از دانشجویان به امید کسب مهارت و دانش لازم وارد دانشگاه می‌شوند اما به دلایل مختلف مهارت‌های لازم را کسب نمی‌کنند و بعداز صرف هزینه‌های زیاد و اتلاف وقت خود در مراکز آموزشی، نمی‌توانند در جامعه به اشتغال برسند تا درآمدی برای گذاران زندگی خود کسب کنند. سال تحصیلی جدید دانشگاه ها در حالی چندی قبل آغاز شد كه برخی مراكز آموزش عالی كشور با مسایل مختلف از ناتوانی در آموزش مهارت‌های مختلف به دانشجویان تا مدرك گرایی و توجه نكردن كافی به تحقیق و پژوهش روبرو است.
دانشگاه ها و مراكز آموزش عالی همواره با چالشی به نام كیفیت آموزش مواجه بوده است. رقابت برای ورود به دانشگاه های معتبر و با كیفیت آموزشی همواره وجود داشته، و به‌طور كلی این مراكز از نظر سطح و رتبه بندی یكسان نبوده و این كیفیت در دانشگاه ها متفاوت است. نكته ای كه در این خصوص می توان گفت اینكه اكنون نزول كیفیت آموزشی حتی در برخی دانشگاه های با سابقه نیز دیده می شود كه این كاهش كیفیت، ارتباط مستقیمی با سیستم آموزش دانشگاه ها، عملكرد هیات علمی و همچنین دانشجو در كلاس دارد.
واقعیت این است كه كیفیت آموزش در برخی دانشگاه ها فدای كمیت شده و پذیرش دانشجو با اخذ شهریه یك رقابت ناسالم و پایان ناپذیر بین آنها ایجاد كرده كه همین موضوع بر مشكلات كیفی آموزش عالی تاثیر منفی برجای گذاشته است. در این شرایط دانشجو با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی، تحصیل در دانشگاه ها را فقط به منظور ارتقا دانش و فرهنگ انتخاب نمی كند بلكه در كنار آن نگاهی هم به اشتغال دارد. از طرفی دانشگاه ها تعهدی در قبال اشتغال فارغ التحصیلان احساس نمی‌کنند درحالیكه دانشجویان انتظار دارند پس از فارغ التحصیلی به كار مورد نظر در جامعه دست یابند. اما واقعیت دانشگاه های ما چیز دیگری است. در این سیستم آموزشی بجز چند رشته و چند دانشگاه خاص، فارغ التحصیلان مهارت لازم برای ورود به بازار كسب نمی كنند از این رو آمار بیكاران فارغ التحصیل هر روز فزونی می یابد.
در این وضعیت، مدلی از مدرك گرایی كه از زمان های دور در دانشگاه ها رایج بوده ترویج می یابد كه هر سال این روند با توجه به افزایش دانشگاه ها و دانشجویان، شتاب بیشتری به خود می گیرد.
ظهور گونه های مختلفی از دانشكده ها و دانشگاه ها در سال های اخیر كه اغلب آنها در قبال اخذ شهریه به جذب و پذیرش دانشجو اقدام می كنند، یك بی ضابطگی در سیستم آموزش عالی حاكم كرده كه صدور مدارك بدون پشتوانه از عوارض آن است.
این رشد بی ضابطه دانشگاه ها و همچنین كاهش جمعیت دانشجویی در كنار افزایش مشكلات اقتصادی، به بی رغبتی جوانان به تحصیل منجر شده كه در نهایت به خالی ماندن ظرفیت برخی دانشگاه ها رسیده است.
در این سال ها مدل دیگری از جذب دانشجو در كشور اجرا شد و با بر داشتن كنكور در برخی رشته ها، پذیرش دانشجو بدون آزمون شد، درحالیكه در برخی از همین دانشگاه های باسابقه كه دانشجو از طریق آزمون پذیرفته می شود، سطح بضاعت علمی برخی پذیرفته شدگان چندان درخور توجه نیست.
كیفیت آموزش در این دانشگاه ها هنوز محل تردید است. فضای آموزشی برخی از این دانشگاه ها به ویژه جدیدالتاسیس ها مناسب نیست و این مساله به كیفیت آموزش تاثیر منفی گذاشته است.
سطح علمی برخی دانشجویان نیز از مسایل دیگر آموزش عالی كشور است كه لازم است دانسته ها و اطلاعات آنان افزون تر شود.
پذیرفته شدگان هر چند از طریق آزمون و كنكور جذب می شوند اما از نظر بار علمی در سطح مطلوبی قرار ندارند كه می توان آن را تا حدود زیادی به آموزش های ناكارآمد مدارس مرتبط دانست.
توجه نكردن به تحصیل و پژوهش در دانشگاه ها نیز از مسایل دیگر آموزش عالی است كه به هیچ وجه دانشجو را پژوهشگر و محقق پرورش نمی دهد.
تحقیق های دانشجویی غالبا تكراری بوده و بسیاری از آنان نیز كپی رایت و فاقد بار علمی است، هر چند انتظار این نیست كه تحقیقات كلاسی از بار علمی زیادی برخوردار باشد، اما این تحقیقات كنونی هم نمی تواند دانشجو را محقق و پژوهشگر تربیت كند.
ارتباط با دانشگاه های معتبر جهانی و رفت و آمدهای اساتید دانشگاه ها به خارج كشور و آشنایی با علم روز از جمله كاستی های آموزش عالی كشور است كه این امر در روند تولید علم تاثیر منفی گذاشته است.
با این حال آموزش عالی و دانشگاه های كشور در سال های گذشته به طور نسبی در تولید علم به موفقیت هایی دست یافته اند كه نباید از نظر دور داشت.
افزایش تولید علم كشور ارتباط نزدیكی با كیفیت آموزش در دانشگاه ها دارد از این رو ضروریست در ارتقای كیفیت آموزش عالی بیش از پیش تلاش كرد.
تولید و رشد علمی دانشگاه ها یك حركت جمعی است، بنابراین، مثلث دانشگاه ها، هیات علمی و دانشجویان باید در این زمینه تلاش های خود را افزون تر كنند.
