شاخص پتانسیل تجاری نشان می‌دهد، کشورهای کمتری طرف صادرات ایران بوده و کالاهای صادراتی ایران نیز یا بازارهای خود را از دست داده‌اند و یا اینکه نتوانستند در بازارهای جدید نفوذ کنند. ایران عمدتاً به بازارهایی نظیر عراق و چین وابسته است؛ به طوری که صادرات واقعی به عراق حتی ۸۸ درصد بیش از پتانسیل تجاری پیش‌بینی شده بوده است.
این گزارش تأکید می‌کند که در سال ۱۴۰۲ تنها ۷ کشور، مقصد ۸۰ درصد از صادرات ایران بوده‌اند؛ در حالی‌که در سال ۱۳۸۳ این رقم برای ۲۱ کشور ثبت شده بود. این کاهش تنوع، وابستگی شدید به چند بازار را نشان می‌دهد. همچنین از میان ۳۹۰۰ قلم کالای صادراتی، تنها ۲۸.۷ درصد از آنها در یک بازه ۱۱ ساله از ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ به صورت مستمر در
فهرست صادرات ایران باقی مانده‌اند.
یکی از مهم‌ترین یافته‌های این گزارش، کاهش نفوذ ایران در بازارهای صادراتی چهار محصول استراتژیک شامل پسته، زعفران، خرما و فرش است. به عنوان مثال، سهم ایران از بازار جهانی فرش و پسته کاهش یافته و تنها در حوزه زعفران در مقطعی رشد ثبت شده که آن هم در سال‌های اخیر مجدد
دچار افت شده است.
آن چه عیان و آشکار است، افت تبادلات و تجارت ایران در مقاطعی است که تحت تحریم قرار گرفته و یا وارد لیست سیاه fatf شده است. تحریم‌ها اثرات مخربی بر ساختار تجارت خارجی داشته‌اند. از جمله این اثرات می‌توان به کاهش دسترسی به شرکای تجاری متنوع، از دست رفتن بازارهای سنتی و کوتاه‌مدت شدن سیاست‌های صادراتی اشاره کرد. تغییرات مکرر در مقررات صادرات و واردات نیز باعث بی‌ثباتی بیشتر شده است اما هیچ چیز بیش از تحریم در این عرصه تاثیرگذار نبوده است.
نورالدین جعفری، تحلیلگر مدیریت استراتژیک در این رابطه می گوید: به طور کلی، تحریم های بین المللی بر اقتصاد ایران و معیشت مردم تاثیرات منفی قابل توجهی داشته اند. این تاثیرات شامل کاهش تجارت بین المللی، افزایش هزینه ها، کاهش توان رقابتی صنایع داخلی و کاهش ارزش پول ملی می شوند. برای مقابله با این تاثیرات، دولت می تواند سیاست هایی را اجرا کند که به افزایش تولید داخلی، تنوع صادرات، جذب سرمایه خارجی و توسعه فناوری کمک کند. این شامل اصلاحات ساختاری در بخش های مختلف اقتصادی، تسهیلات مالی و مالیاتی برای تشویق سرمایه گذاری، توسعه صنایع داخلی و تقویت بنگاه های کوچک و متوسط، توسعه بنیان های دانش بنیان و ارتقای سطح آموزش و دانش فنی
می شود.
وی افزود: علاوه بر این، همکاری با کشورهای دیگر و توسعه روابط بین المللی نیز می تواند به کاهش تاثیرات تحریم ها کمک کند. این شامل امضای توافقنامه های تجاری، توسعه روابط دیپلماتیک و فرهنگی، تبادل فناوری و دانش، و تشکیل اتحادیه ها و سازمان های منطقه ای است. جعفری خاطرنشان کرد: برای کاهش تاثیرات تحریم های بین المللی بر اقتصاد ایران و معیشت مردم، نیاز به اجرای سیاست های مناسب و هماهنگ در سطح دولت، توسعه صنایع داخلی و تنوع صادرات، جذب سرمایه خارجی و توسعه فناوری است. همچنین، همکاری با کشورهای دیگر و توسعه روابط بین المللی نیز می تواند به کاهش تاثیرات تحریم ها کمک کند.
