گزارش هدف پرس از گرانی پی‌در‌پی نان و بحران عمیق معیشتی
طی یک سال گذشته، قیمت نان در کشور افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است که تبدیل به یکی از بحران‌های معیشتی اصلی خانوارهای ایرانی شده است. نان، به عنوان کالای اساسی و پرمصرف‌ترین ماده غذایی در سفره ایرانیان، نقش کلیدی در تأمین غذای خانوارهای کم‌درآمد دارد. با افزایش بیش از ۸۰ درصدی قیمت نان نسبت به تیرماه سال گذشته، این بحران بیش از پیش شدت گرفته است.
ابعاد آماری بحران
• تورم نقطه‌به‌نقطه گروه نان و غلات در تیرماه ۱۴۰۴ حدود ۸۲ درصد بوده، در حالی که تورم کلی نقطه‌به‌نقطه همان ماه حدود ۴۱ درصد گزارش شده است؛ این اختلاف نشان‌دهنده فشار مضاعف بر این کالای اساسی است.
• سهم نان در سبد غذایی دهک‌های پایین درآمدی نزدیک به ۳۰ درصد و سهم گوشت تنها حدود ۱۶ درصد است، که اهمیت فوق‌العاده نان را در تغذیه این اقشار نشان می‌دهد.
• هزینه ماهانه خرید نان برای خانواده‌های کم‌درآمد در شهرهای بزرگ، از جمله تهران، به حدود ۴۰۰ هزار تومان رسیده است که سهم قابل توجهی از درآمد این خانوارها را به خود اختصاص داده است.
عوامل مؤثر در افزایش قیمت نان
1. تورم عمومی و افزایش هزینه تولید: تورم بالا و افزایش قیمت مواد اولیه مانند گندم، آرد، سوخت، برق و دستمزد، هزینه‌های نانوایی‌ها را به شدت افزایش داده است.
2. حذف ارز ترجیحی: این اقدام دولتی باعث افزایش قیمت گندم وارداتی و نهاده‌های کشاورزی شد و به تبع آن، هزینه تولید نان افزایش یافت.
3. اختلال در زنجیره تأمین: مشکلات لجستیکی، افزایش هزینه حمل‌ونقل و کاهش کیفیت مواد اولیه، همگی در تشدید گرانی نان نقش داشته‌اند.
4. رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید: کاهش درآمدهای خانوارها باعث شده که افزایش قیمت نان اثرات بسیار مخرب‌تری بر زندگی مردم داشته باشد.
تأثیرات اجتماعی و اقتصادی
افزایش قیمت نان به طور مستقیم معیشت میلیون‌ها خانوار ایرانی را تحت تأثیر قرار داده است. دهک‌های پایین درآمدی که بیشترین سهم را از مصرف نان دارند، بیشترین آسیب را دیده‌اند. فشار اقتصادی بیشتر می‌تواند منجر به افزایش فقر و نابرابری اجتماعی شود و مسائل امنیت غذایی را تشدید کند. تحلیلگران هشدار می‌دهند که استمرار این روند می‌تواند ناآرامی‌های اجتماعی و کاهش سلامت عمومی را به دنبال داشته باشد.
سیاست‌ها و راهکارهای دولت
دولت با هدف کنترل قیمت نان و حمایت از مصرف‌کنندگان، اقداماتی نظیر پرداخت یارانه به نانوایی‌ها، اجرای سامانه کارت هوشمند نان و افزایش نظارت‌ها را اجرا کرده است. اما ضعف در مدیریت زنجیره تأمین، ناکافی بودن حمایت‌ها و نبود سیاست‌های بلندمدت باعث شده که این اقدامات نتوانند افزایش قیمت نان را مهار کنند. کارشناسان بر لزوم اصلاح ساختار یارانه‌ها، تقویت کشاورزی داخلی، بهبود زنجیره تأمین و ایجاد حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر تأکید دارند.
چشم‌انداز آینده
با توجه به روند فعلی تورم و افزایش هزینه‌های تولید، احتمال ادامه افزایش قیمت نان بسیار بالاست. اگر سیاست‌های حمایتی موثر و بلندمدت اجرا نشود، فشار معیشتی بر خانواده‌های کم‌درآمد تشدید خواهد شد و نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی به شدت افزایش می‌یابد. این وضعیت نیازمند تصمیم‌گیری‌های فوری و جامع در حوزه اقتصاد کلان، کشاورزی و حمایت‌های اجتماعی است تا از بحران عمیق‌تر جلوگیری شود
