هدف واقتصاد بررسی می کند
با بدتر شدن شرایط اقتصاد کلان، رکود اقتصادی و کاهش مداوم درآمد سرانه طی چند سال اخیر وضعیت فقرا در ایران نیز بدتر شده است؛ به‌طوری‌که بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود از وضعیت فقر در ایران، از سه برابر شدن تعداد فقرا طی دوره‌ی ۲۰۱۹-۲۰۱۳ خبر داده است. البته رسانه‌های نزدیک به دولت سیزدهم این عملکرد را مربوط به دولت دوازدهم دانستند و از آن تبری جستند. دولت سیزدهم، سال گذشته وعده داده بود که فقر مطلق را در همان سال ریشه‌کن کند و نگذارد فقر به سال ۱۴۰۱ برسد! این در حالی است که بر اساس آمار منتشرشده توسط همین دولت، ۳۸ درصد جمعیت برای گذران زندگی نیازمند کمک‌های معیشتی هستند.
همان‌گونه که اشاره شد بانک جهانی در گزارش‌های خود فقر مطلق را بر پایه درآمد روزانه ۱.۹ دلار برای هر نفر (بر اساس شاخص برابری قدرت خرید به قیمت ثابت سال ۲۰۱۱) تعریف می‌کند. بر این اساس در سال ۲۰۱۳ نسبت جمعیت دارای فقر مطلق به‌کل جمعیت در ایران معادل ۰.۲ درصد بوده است اما بر اساس این گزارش، این نسبت در سال ۲۰۱۹ (آخرین آمار منتشرشده از سوی بانک جهانی) با رشد سه برابری به ۰.۶ درصد افزایش‌یافته است.
بانک جهانی در گزارش خود اشاره می‌کند در سال ۱۹۹۰ با پایان جنگ هشت‌ساله حدود ۶.۲ درصد جمعیت ایران با فقر مطلق مواجه بوده‌اند که بالاترین رقم در تاریخ اقتصادی ایران است. این رقم در سال ۱۹۹۸ تقریباً نصف می‌شود و به ۲.۹ درصد کاهش می‌یابد. در سال 2005 با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها نسبت افراد دارای فقر مطلق به‌کل جمعیت ایران تقریباً به یک‌پنجم جمعیت می‌رسد. این شاخص در سال ۲۰۱۳ به ۰.۲ درصد کاهش می‌یابد که کمترین رقم ثبت‌شده برای فقر مطلق در ایران بر اساس آمار بانک جهانی است. در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ میزان فقر مطلق در ایران بدون تغییر و در سطح ۰.۴ درصد باقی می‌ماند اما در سال ۲۰۱۸ نسبت افراد دارای فقر مطلق به‌کل جمعیت ایران به ۰.۵ درصد افزایش می‌یابد و مجددا در سال 2019 به 0.6 می‌رسد.
بطور مثال در اسفند ماه ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۵، قیمت دلار ۵۹۰ درصد و قیمت مسکن تهران ۵۵۰ درصد افزایش یافت، با این وجود مرکز آمار رشد شاخص قیمت ها را ۱۹۸ درصد اعلام کرد. در این مدت بر اساس داده های مرکز آمار، قیمت پوشاک و کفش ۳.۴، مبلمان و لوازم خانگی ۴.۱و دخانیات ۴.۴ برابر شده که واقعی نیست.در اسفند ماه ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۵، در شرایطی که قیمت مسکن بیش از ۶ برابر شد، ۲.۲ برابر افزایش هزینه مسکن توسط مرکز آمار اعلام شد و به همین ترتیب با افزایش بیش از ۶ برابری قیمت خودرو و تلفن همراه، مرکز آمار افزایش هزینه حمل و نقل را ۳.۷ و ارتباطات را ۱.۸ برابر اعلام کرد.
نظر به عدم انعکاس واقعیت های اقتصاد در آمارهای دولتی، با استفاده از داده ها و متدولوژی های بانک مرکزی و مرکز آمار و اصلاح و واقعی سازی قیمت ها، نرخ تورم سالانه ایران محاسبه شده است.بر این اساس نرخ تورم سالانه در اسفند ماه به ۶۴ درصد (مرکز آمار ۳۶.۴ درصد) بالغ گردید. نرخ تورم سال ۱۳۹۹ معادل نرخ تورم اسفند ماه، ۶۴ درصد است.
آمار و مستندات نهادهای ناظر داخلی و جهانی نشان می دهد که از سال ۲۰۱۰ میلادی به این سو، نرخ فقر در مناطق روستایی ایران دو برابر شده و در مناطق شهری ۶۰ درصد رشد کرده است. این مساله سبب شده است حدود ۸ میلیون شهروند ایرانی که در «طبقه متوسط» دسته‌بندی می‌شدند، به «طبقه متوسط پایین» بروند.
چندی پیش گفته شده بود اقتصاد ایران در میان اقتصادهای برتر دنیا در رتبه هجدهم است . پیش از این نیز در منابعی از اقتصاد ایران از جمله گزارشی از ایسنا و یک گزارش از PWC از اقتصاد ایران به عنوان هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان یاد شده‌است که مربوط به سال ۲۰۱۷ است ولی مراجعه به داده‌های منابع مورد استناد آنها این رتبه را تایید نمی‌کنند. ضمن آنکه رتبه ادعاشده در این گزارش‌ها جایگاه اقتصاد ایران در رتبه‌بندی تولید ناخالص داخلی بر حسب برابری قدرت خرید است که گویای ابعاد یا بزرگی اقتصاد کشورها نیست.به طور معمول نهادهایی همچون بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای رتبه‌بندی اقتصادهای جهان از نظر بزرگی یا میزان تولید آنها از شاخص تولید ناخالص داخلی بهره می‌گیرند.صندوق بین المللی پول در گزارش سالانه خود از ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان، جایگاه و رتبه ایران در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی به ترتیب در رده ۲۳ و ۲۲ این فهرست قرار داده است.
