انتقال پایتخت مرهمی کوچک بر بازار مسکن تهران

هدف و اقتصاد: انتقال پایتخت از تهران به شهری دیگر، موضوعی است که سال‌هاست در محافل سیاسی و اجتماعی ایران مطرح می‌شود و موافقان و مخالفان خود را دارد. چندی پیش رئیس جمهور بار دیگر خواستار انتقال پایتخت به یک شهر در کرانه دریا شد و رئیس مجلس نیز سمنان را نقطه ای ایده آل برای انتقال توصیف کرد. این ایده با هدف کاهش فشارهای جمعیتی، اقتصادی و زیست‌محیطی بر تهران مطرح شده است، اما اجرای آن با چالش‌های فراوانی همراه است و به نظر نمی‌رسدمقصدی کاملاً مناسب برای جایگزینی تهران وجود داشته باشد. با این حا ل، یکی از نتایج احتمالی این اقدام می‌تواند کاهش نسبی بحران مسکن در تهرانباشد، هرچند تهران به دلیل جایگاه تاریخی، اقتصادی و فرهنگی خود، به این زودی‌هامرکزیتش را از دست نخواهد داد. تهران،به عنوان پایتخت ایران، سال‌هاست که با مشکلات متعددی از جمله ترافیک سنگین، آلودگیهوا، کمبود منابع آب و بحران مسکن دست‌وپنجه نرم می‌کند. جمعیتبیش از ۸ میلیون نفری این شهر، همراه با تمرکز ادارات دولتی،مراکز تجاری و دانشگاه‌ها، فشار زیادی بر زیرساخت‌های شهری وارد کرده است. بحران مسکن به‌ویژه در سال‌های اخیر با افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها، بسیاری از ساکنان رابه حاشیه شهر یا حتی شهرهای اطراف رانده است. انتقال پایتخت به شهری دیگر می‌تواند بخشی از این فشار را کاهش دهد، زیرا با جابه‌جایی مراکز اداری و دولتی، بخشی از جمعیت شاغل در این بخش‌ها نیز به مقصد جدید مهاجرت خواهند کرد. این امر می‌تواند تقاضا برای مسکن در تهران را تا حدی کاهش دهد و به تبع آن، از سرعت رشد قیمت‌ها کاسته شود. بااین حال، یافتن شهری که بتواند نقش پایتخت را به‌ خوبی ایفا کند، کار آسانی نیست. شهرهایی مانند اصفهان، شیراز یا تبریز که گاهی به عنوان گزینه‌های احتمالی مطرح می‌شوند،خود با محدودیت‌هایی مواجه‌اند. برای مثال، اصفهان با مشکلات زیست‌محیطی مانند کمبود آب روبه‌روست و شیراز از نظر زیرساختی برای پذیرش حجم عظیمی از جمعیت و ادارات دولتی آمادگی کامل ندارد. تبریز نیز، اگرچه از نظر آب‌وهوا و موقعیت جغرافیایی مزایایی دارد، اما فاصله زیاد آن بامرکز کشور و مسائل لجستیکی می‌تواند چالش‌ساز باشد. علاوه بر این، هزینه‌های مالی و زمانی برای ساخت زیرساخت‌های لازم در یک شهر جدید یا ارتقای شهری موجود به سطح پایتخت، سرسام‌آور خواهد بود. تجربه کشورهایی مانند برزیل با انتقال پایتخت به برزیلی نشان می‌دهد که این فرآیند نه‌تنهاپرهزینه است، بلکه لزوماً مشکلات شهر قبلی را به طور کامل حل نمی‌کند.ازسوی دیگر، حتی اگر پایتخت به شهر دیگری منتقل شود، تهران به دلیل جایگاه بی‌نظیرخود به‌عنوان مرکز اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران، همچنان جذابیت خود را حفظ خواهد کرد.بسیاری از شرکت‌های بزرگ، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی در تهران مستقر هستند و این شهرهمچنان مقصد اصلی مهاجران داخلی خواهد بود. بنابراین،کاهش بحران مسکن در تهران در اثر انتقال پایتخت، احتمالاً محدود خواهد بود. این درحالی است که شهر جدید ممکن است خود با مشکلات مشابهی مانند افزایش قیمت مسکن یافشار بر منابع محلی مواجه شود.برای کاهش بحران مسکن در تهران، به جای انتقال پایتخت، شاید راهکارهای دیگری مانندتوسعه زیرساخت‌های شهری در سایر شهرها، تقویت اقتصاد محلی در مناطق کمتر توسعه‌یافته و ایجاد مشوق‌هایی برای مهاجرت معکوس مؤثرتر باشد. این اقدامات می‌تواند به توزیع متوازن‌تر جمعیت و منابع در سراسر کشور کمک کند. در نهایت،انتقال پایتخت، هرچند ممکن است در کوتاه‌مدت تأثیراتی بر بازار مسکن تهران داشته باشد، اما بدون برنامه‌ریزی دقیق و جامع، نمی‌تواند راه‌حلی پایدار برای مشکلات پیچیده این کلان‌شهر باشد. تهران، با تمام چالش‌هایش، همچنان قلب تپنده ایران باقی خواهدماند.