در سال‌های اخیر، تحریم‌های گسترده علیه ایران، به ویژه در حوزه نفت و سیستم‌های مالی بین‌المللی، باعث شد کشور به دنبال راهکارهای جایگزین برای تامین کالاهای اساسی خود باشد. یکی از این راهکارها، تبادل کالاهای اساسی در برابر نفت بود؛ مدلی که به اصطلاح «تجارت پایاپای» نامیده می‌شود و ایران با بهره‌گیری از آن توانست تا حدی از محدودیت‌های مالی و ارزی عبور کند. این روش که طی آن نفت به کشورهای مختلف صادر و در مقابل کالاهای حیاتی مانند برنج، روغن خوراکی، دارو و تجهیزات پزشکی وارد می‌شد، به‌خصوص در شرایط تحریم، برای تأمین نیازهای اساسی مردم حیاتی بود.
اما حالا گزارش‌هایی از لغو یا کاهش این نوع معاملات به گوش می‌رسد که می‌تواند زنگ خطری جدی برای اقتصاد و امنیت غذایی کشور باشد. دلایل متعددی پشت این تغییر راهبردی قرار دارد. یکی از مهم‌ترین آنها تلاش ایران برای گرفتن قیمت‌های بهتر در بازار نفت است؛ اقداماتی مانند توقف موقت صادرات نفت به برخی شرکا، به منظور فشار برای افزایش قیمت‌ها، که البته در کوتاه‌مدت می‌تواند منجر به کاهش عرضه کالاهای اساسی شود.
از سوی دیگر، تحریم‌های جدید آمریکا علیه شرکت‌ها و افرادی که در این تبادلات نقش دارند، توان ایران را در این زمینه محدودتر کرده است. علاوه بر فشارهای بین‌المللی، مشکلات داخلی نیز بی‌تاثیر نیستند. ناکارآمدی در مدیریت منابع، چالش‌های لجستیکی و ضعف زیرساخت‌ها، روند تبادل کالا-نفت را پیچیده‌تر کرده و امکان تأمین منظم کالاهای اساسی را با مشکل مواجه ساخته است. لغو این معاملات پایاپای، بدون شک تبعات جدی اقتصادی و اجتماعی به دنبال خواهد داشت.
کمبود کالاهای اساسی و افزایش قیمت‌ها، فشار مضاعفی بر معیشت مردم وارد خواهد کرد و می‌تواند نارضایتی‌های اجتماعی را افزایش دهد. از سوی دیگر، کاهش دسترسی به منابع ارزی و عدم تنوع شرکای تجاری، وضعیت شکننده اقتصاد کشور را بحرانی‌تر می‌کند. برای عبور از این چالش‌ها، ایران نیازمند بازنگری در سیاست‌های اقتصادی و تجاری خود است. تنوع‌بخشی به شرکای تجاری، تقویت زیرساخت‌ها و مدیریت بهتر منابع، از جمله اقداماتی است که می‌تواند مسیر کشور را در شرایط سخت اقتصادی هموارتر کند. لغو تبادل کالاهای اساسی در برابر نفت، فرصتی است برای تجدیدنظر در مدل‌های تجارت خارجی و تلاش برای ایجاد
